INTERCYZA ŚLUBNA MIĘDZY ELŻBIETĄ HELENĄ FEBRONIĄ, CÓRKĄ MICHAŁA FLORYANA RZEWUSKIEGO P.N.K., A JANEM ALEXANDREM KONIECPOLSKIM, w roku 1685

Za Przedwieczną Woli Boskiey Ordinatią, dobrotliwym oraz Oycowskim y Macierzyńskim Królestwa Ichmościów Państwa miłościwego wyraźnym Consensem, wolą y Perswazią, y zdaniem spornych Ichmościów Przyiaciół, stanął pewny Kontrakt między Wielmożnym Jegomością Panem Michałem Floryanem na Rozdole Rzewuskim, Podskarbim Nadwornym Koronnym, Chełmskim, Nowosieleckim &c. &c. Starostą, Pułkownikiem Jego Królewskiey Mości, a Wielmożnym Jegomością Panem Janem Alexandrem na Koniecpolu Koniecpolskim, Woiewodzicem Bełzkim, Rothmistrzem Jego Królewskiey Mości, w ten niżey wyrażony sposób. Iż Ichmość, To iest Wielmożny Jegomość Pan Podskarbi Nadworny Koronny z wolą wprzód Boską, Królestwa Ichmościów Dispozitią, y krwi swoiey Ichmościów zdanie do skutku rzetelnego prowadząc; za usilnym staraniem Wielmożnego Jegomości Pana Wojewodzica Bełzkiego, przez wiele Przyiaciół y Krewnych zaniesionych Instancyach, Jej Mość Pannę Helenę Rzewuską, Podskarbiankę Nadworną Koronną, córkę swoię ulubioną, z godney Pamięci Jeymością Panią Dzierzkowmą Kasztellanką Rospirską, Starościanką Zydaczowską spłodzoną, in sociam vitae pozwala pomienionemu Wielmożnemu Jegomości Panu Woiewodzicowi Bełzkiemu, z Uprzeimego Serca Rodzicielskiego na obiedwie Osobie Ichmościów długoletniego życia, y Błogosławieństwa przy pomyślnych Pociechach y szczęsliwościach zlewając. Z Powinney zaś y wrodzoney Miłości y chęci Oycowskiey wzwyż mianowany Wielmożny Jegomość Pan Podskarbi Nadworny Koronny in Vim Dotis de Bonis Paternis et Maternis, Summę Sto Tysięcy Złotych Polskie, we Złocie, Srebrze y Kleinotach po expirowanym Akcie Wesela, wydać y wyliczyć declaruie. Którą Summę in Bona munda et libera Wielmożny Jegomość Pan Wojewodzic Bełzki dać et locare, albo swoje Dobra dziedziczne w zastawach będące wykupić et emundare tą Summą submituie się. Wzajemnym sposobem pomieniony Wielmożny Jegomość Pan Wojewodzic Bełzki Summę Dwuchkroć Sto Tysięcy Złotych Polskich, Jure et Vigore Reformatorio, y Dożywocie spoinę juxta Formam Juris et usum super omnibus generaliter Bonis ad Acta quaevis Authentica Regni zapisać y przyznać intra decursum duarum Hebdomadarum po Akcie weselnym zaraz obliguje się mediante Abrenuntiatione de Bonis Paternis et Maternis. Nadto do żadnych Zapisów przywodzić y przyniewalac pomienioną da Pan Bóg przyszłą Małżonkę swoię sine Consensu et Assistentia Amicorum de linea Paterna proximiorum niebędzie. Aktu weselnego Dzień y Czas, Dispozitiey y woli Królestwa Ichmościów, Państwa swego miłościwego, y Roskazow i spuszczając. Które to Conditie wzwyż mianowane rękami własnemi swemi, y Ichmościów Przyiaciół podpisane, y ten Kontrakt Aktami Grodzkiemi Warszawskiem i roborowany pod Zakładem Sto Tysięcy Złotych Polskich strzymac sobie powinni będą. In Casu zaś per partem quamcunque alicuius Contraventionis, Forum sobie generalne in omni Judicio et Officio Regni etiam Tribunalitio Lublinensi naznaczają. Działo się w Warszawie, Dnia Siedmnastego Miesiąca Kwietnia, Roku Pańskiego Tysiąc, Sześćset, Osmdziesiątego, Piątego. (Podpisy własnoręczne): Michał Floryan Rzewuski, Podskarbi Nodworny Koronny, Chełmski, Nowosielecki Starosta (Pieczęć na laku czerwonym). Piotr Kossakowski. Jan Koniecpolski (Pieczęć takaż). X. Stanisław Witwicki, Biskup Łucki y Brzeski (Pieczęć takaż z herbem Sas). X. Jan Stanisław s S. Sbąski, Biskup Przemyski (Pieczęć takaż z herbem Nałęczć). 

(Oryginał: przechowuje się w Archiwum Podhoreckiem)

Oddawanie Jey Mći Panny IOANNEY RZEWUSKIEY Podskarbianki Nadworney Koronney legoMći Panu STANISLAWOWI KONIECPOLSKIEMU Woiewodzicowi Belskiemu w Wilanowie die 24 Iunij 1685

Nie krzywda lubo Herb jej krzywda się zowie Jey Mci Pannie Podskarbiance Nadwornej Koronnej, ze ná Dworze Majestatów Waszych Miłościwe Państwo zostawała, kiedy dziś za manuductia Wielkiego lana, tak gloriosè ad Sacra Connubij przyprowadzona vincula, błąkającym się dotad dobrowolnie przybiera wędzidło myślom, niedoskonałego do tat życia swego, szczęśliwy bierze termin, y koniec Certuma tenet jacta anchora portum. Polski zaś nászcy wielka byłaby krzywda, gdyby był Bog ciebie niezwyciężony Panie ná ten niedestynował Thron, náktorymes utrzymal Chwalę Boża pro Caelis arma tulifti, Broniles cudze, swoje rozsławiłes Państwa. Ale jakosz zbłądzić miałeś do sławnego tego wielkiemu Imieniowi swemu, á przez nie wszystkim co mamy szczęście ták wielkiego Pána bydź poddánemi, pod skrzydłami Orla się Polskiego urodziwízy, jákos mówię zbłądzić miał do tego Thronu, do któregoś folis nota bercibus via po karkach szedł nieprzyjáćelskich, piekny sobie z ich Trupów ścieląc gościniec. Na tych pogrom wojenny, ná poddanych miłe dożywotniej przyjaźni wieży, eadem victrici gotując dextra. I toć jest orbi sapere, kiedy nie tylko Centum portarum Theba pod wielkiego drżą Macedona ręką, albo kiedy trupem od walecznych Affrikanow amula Roma Carthago polega, ale gdy medulla Patrie starożytne Domy wieczną stwierdzone przyjáźnia, á z nich Heroiczne wielkich mężów podpory in Regnoru assurgunt firmamenta. Drażnią insi Monarchowie wysokie Nieba Gigantess Colessis, wprásy najmniejsze podáwaia Akcje swoje, rysują na twardych lekkie uczynki marmorach, wyrzynają na Pałácach z Dáryuszem, ná Wieżach z Trajanem Imiona swoje, náwet áby z nierozumnem rowno rosły przymuszáją Drzewem, & quantum trunci, tantum mea nomina crescant. WKM nie ná wieżach, ktore ruinie podlegáia, nie ná drzewie, które wrocznie usycha, ale nowym przykładem ná miękkich, y powolnych sercach piszesz w niezagubione lata wielkich czynow swoich Elogia, videt populus & Senatus, & miles Pokazujesz, że jesteś vir nominis sui, kiedy ták wielo łask, faworow, Dobrodziejstw w pospolitości ná wszystkich w szczególności, ná káżdego spływa, jak wiele ich nomine polliceris. Trudno zeszłym zdáło się wiekom żołnierskie sobie zniewolić sercá, y dla tego wielo Rzymskich wodzów in gremio Iovis Capitolini depositis laureis inter aratra vivebant: WKM zás kiedy nieprzebrane laski hoyna sczodrobliwośćia wspierasz, zdobisz, dźwigasz, Das larga quod satis est manu, tak sobie Rycerskie devincis serca, że rzadki jest któryby w Egiptskiego przemienić nie życzył się Człowieka, áby się swemu ustáwicznie kłániał Słońcu: Rzadki któryby niechciał bystrej Orła zrzenicy, aby ná swego non connivente palpebra wdzieczny patrzył planete. Jakosz z całego triumfować nie masz Swiáta, kiedy wprzód Rycerstwa twego podbijesz serca, kiedy y dziś ognie do ogniow odważnego przydajesz męstwa, z których widomy wpotomne czasy wielkiemu Imieniowi twemu wzniecá się płomień. Táż Purpura rány Rycerskie zawięzuje, która serca ná dożywotnią przyjaźń krępuje. Te Terrore bostis cognoscit miles amore. Sekundujesz y Ty Monarchini Najasniejszá dobre przeciwko Rycerstwu niezwyciężonego Páná inclinatye, á jáko pod cienie Imieniá jego bezpiecznie swoje cała Oycżyžná má spocznienie, ták Pański twój wzrok y wysokie oświecá góry, y poniższych niemiiá pagórków, záwsze do swojej ciągnie ogień Sfery: niech kto jáko chce calamite położy, ona się przecię do swego obróci polum, przyuczoná do łask, przyzwyczajoná do dobrodzicystw próżnować nigdy nie umie ręká. Nie żałuję ktokolwiek w morzu się unurzywszy zperłą na wierzch wychodzi, ktokolwiek się ná morze nieprzeżeglowánej nigdy Protekcjej twoiej puścił, nigdy niestrácit. Jáwny tego w Osobie Twojej Mci Pánie Wojewodzicu Belski dokument, kiedy dziś benefico è sinu tá cię potyka szczęśliwość, bez ktorej žádna ná świecie Fortuna kawalerská ták szczęśliwą nie jest, żeby często, y głęboko westchnąć niemiáła, á jest dożywotni Przyjáciel, bez którego, zwłascza co tego imienia godzien, wszystko za nic, y nektary żółcią. A zátym kto tego osobliwie per Sacra Connubij fædera obowiązanego bierze, więcej nád wszytkie ná świecie doczesne szczęśliwości odbiera. Więc kiedy od Marsowych Pioronow nuptiales zapalasz tadas, kiedy nie o Troję, ále o Helenę rzecz, kiedy już nic szukasz, ále dopędzasz Fortuny, w czym im większa jest Majestatów naszych laska, tym, ściślejsza w sercu twoim rość powinna obligacja. 

Bierzesz z pierwszych Dworu Pańskiego ozdób jednę, która kwitnącej młodości wysokich cnót wdzięcznej urody zásczyczá się zbiorem, y jest práwdziwa nienagannych Przodków swoich Dziedziczką. Dobrym natura chwalebne starożytnego Domu tego przymioty, wymierzyła podziałem, kiedy męstwo męskiej, Białogłowskiej piękna płci dáła urodę. Oboje to w Dom twoy niesie Jey Mść Panna Podskarbianka. Si prima Domus repetatur origo, od dawnych y walecznych Jadzwinkow swój początek Dom ten prowadzi. Gervellus Rzewuski Biskup Płocki, Cnota, rostropnościa, lágodnośćia, y w podziemnym grobie sławę swego conserwuje Imienia Przecław Kasztellán, oraz y Starosta Brzeski Litewski czytającym historya Polska jest znájomy. Mikołaj sławnych czasów swoich (Dux Confilio, Miles manu) Pułkownik Jan przy Hetmanie Mieleckim nieustraszone przeciw nieprzyjaciołom Ojczyzny niósł záwize serce. Niechce antiquioribus erutam fæculis ukroczać vetustatem Rodzie JM Pana Podskarbiego Nadwornego Koronnego Sędzia Ziemski Lwowski, Vir prisci, & integri moris osobliwą od tych co go znali sprawiedliwości bez Interesu miał pochwále. Matka Czerniechowska Podkomorzanka Lwowska, która urodziła Snopkowska, á przez tych ścisłe z wielkim Żółkiewskich Domem weszły colligácye, bo Stryj Rodzony Matki JM Pana Podskarbiego Kasztelan Lubaczewski, miał za soba Żółkiewską Siostrę rodzoną Wielkiego Kanclerza, y Hetmana, o którym słusznie powiem, że ten Lew, żadnych się nigdy nie bał pochodni, że ten Orzeł po małych nigdy nie tłuki się niżinach, ále per tela, per bostes, nie ustraszone niost záwize serce, ktorego krew w Heroicznych Pána naszego, żywo wre dotąd Piersiach. Co do Macierzyńskiej Jey Mci Panny Podskarbianki liniej: urodziła ja Dzierzkowna Kasztellanka Rospierska, Starościanka Zydaczewska czewska której Matka była Czuryłowna Wielkiego owego Jazłowieckiego Wojewody Ruskiego Hetmana Koronnego Dziedziczka. 

Fossa pavet, dum Castra ruunt: y mnie nie co reflektować się przyjdzie, kiedy ścisłe z zácnemi Domami rachować mam coniunktie, ábym przez nieszczęśliwą w tym, bo często na urazę sobie zarábiájaca pámięc, náleżącego kogo nie opuścił. Lubo wie każdy dyskretny, że onere rami franguntur, ze y mnie ustać by przyszło, gdybym za każdą mową, o które teraz osobliwie z láski Majestatow Pańskich nie trudno wszystkim nálezyte miał dawać pochwały. Więc ilo pámięć zniesie námieniam, że Jejmość Panna Podskárbianka przez różne stopnie z Ojcowskiej y Macierzyńskiej liniej z wielkimi Domami ma swoje bliskie spokrewnienia; osobliwie jednak z Firlejami, Lanckorońskiemi, Łuzeckiemi, Hodorowskiemi, Wasiecińskiemi, Fredrami, Drohojowskiemi, Zurawinskiemi, Regowskiemi, Lesnowolskiemi, Wapowskiemi, Stadnickiemi, Dzidusickiemi, Duninami, Kuropatnickiemi, Cetnerami, Konarskiemi, Humnickiemi, Suligostowskiemi, Mleczkámi, Korzeniowskimi, Moszkorzeskimi, ktore z przezácnym twoim Mci Panie Wojewodzicu Belski łączy dziś domem. Bierzesz è Costa viri mężnego Oycá Córkę, którzy nie raz nieprzyjáćielskie száble włásnemi tępił piersiámi. Nie będę przy uszach wiádomych wspominał, aclas jego sub pellibus byemes, astates inter bella sudatas, nie będę rachował, jak wielo razy zá ordynansami Páńskiemi, y Turków, y ich prodromos sequi vel fugere pari arte svetos, z niemałą Imieniá swego bił y znosił sláwa; dosyc rzekę, że jego officiuma, fori, militiavè labor osobliwą zawsze od Májestatu Pańskiego, y przedtym y teraz odbierá approbátia. Ják znaczne záś sam przez się w Dom swój przyniósł spowinowáceniá, w oczach się to nászych dźiálo, kiedy sławne in urbe rerum Domina, ab immemorabili práwie tempore, y u nás non interrupto ordine znáczne z podkowa swoją złączył kolumny y z wielkim IchMościów PP Potockich tåk bliskiej imieniowi swemu sławne wszedł spokrewnienie. Jeżeli záś na Rodzonych Jej Mci Pánny Podskarbianki oko rzućiemy, oprócz tego, że dobry Ojciec ná wzor Ewangelicznego często do nich mówi, Filij mei, omnia mea vestra sunt, ták piękne w nich præclare Indolis widziemy specimina, że warpić nie trzeba, że lubo sa pracocia, przecię maturescent Ozdobiona tymi domowymi decoribus Jej Mść Panna Podskarbianka Iuri tuo cedit Mci Pánie Wojewodzicu Belski, oddájać ja Nájaśniejsze Majestaty upewnieni że wrodzona heroico pectori Cnota twoja, godne wielkich Przodków brać przed się będzie Czyny, y ná Imię nieśmiertelne pracować, bo caro constat præclarum Nomen, y wszytkie ná to ważyć będziesz sily A zátym jáko nie nowiná, aby wyrwáne Ortom znowu odrastały Pióra, tak wielkiego Domu twego, ják znowu zájáśnieje sława zwłaszcza gdy penes Augustum vestri tutela manebit.

TESTAMENT JANA ALEXANDRA KONIECPOLSKIEGO, NATENCZAS Koniuszego Wielkiego Koronnego, później Wojewody Sieradzkiego, napisany w roku 1702 w Hakolupach, in casnm. 

Naprzód Duszę moie Bogu memu, iako dzieło rąk iego wszechmocnych, w ręce oddaię; Ciało iako z ziemie wzięte aby iako nayprędzey ziemi oddane było bez wszelkich wymyślnych światowych apparentiy y kosztow. O to naymilszey Żony moiey Jey Mći Paniey Elżbiety z Rzewusk wielce proszę, tudzież y Ichmćiow Panów Executorow tey moiey ostatniey woli niżey specifikowanych. Kapłanów tylko tak świeckich, iako y zakonników z ubogiemi żebrakami, aby iako naywiącey zgromadzonych było, których nakarmiwszy każdemu Xiedzu, co będzie miał Msze świętą, po złotych sześciu, a ubogiemu po złotych trzy, aby dano, dla miłości bożey, naymilszey żony moiey proszę, aby za tę jałmużnę grzeszna dusza moja przed Majestatem najwyższego Boga ratowana była. [...]

Dobra zaś Smidyn cum attinentijs w Wielkim Xięstwie Litewskim, a w Powiecie Pińskim leżące, in manus et dispositionem naymilszey żony moiey oddaie y osobliwym zapisem stwierdzam, aby te sprzedawszy, wszytkie długi moje, którem ja sam przez się, tak w młodszym moim stanie, iako y przez pożycie nasze, u którychkolwiek osób pozaciągałem, naymilsza moia wypłacała żona, proszę y obliguie. Summy zaś wszytkie, którebykolwiek na jakichkolwiek dobrach, albo y u jakichkolwiek osób, według dispositiey SP Jm Pana Krakowskiego Dobrodzieia mego znadowały się, te wszytkie in exsolutionem onerum tegoż S. P. Jm. Pana Krakowskiego naznaczam. Summa restans na Ostrogu vigore przedaży SP Jm Panu Stanisławowi Jabłonowskiemu, Kasztellanowi Krakowskiemu, aby przez naymilszą żonę moię windykowana et quae et quanta deducetur per documenta, ta wszytka powinna cedere in exsolutionem onerum, to iest: na uspokoienie Szpitala Żołnierskiego Lwowskiego, y Jehm. Oyców Karmelitów Bosych Lwowskich, do czego powinien y JM Pan mój Superstes dopomodz. Na kluczu Czerniechowskim w Województwie Bracławskim, lubo osobliwym zapisem zapisuię Wielmożnemu Jméi Panu Jozephowi Rzewuskiemu, Staroście Olchowieckiemu, Dwadzieścia Tysięcy Złotych Polskich, jednakże y tym Testamentem moim toz approbo in rem Jmci Pana y kochanego Brata. Wielmożnemu Jmci Panu Franciszkowi Rzewuskiemu, Staroście Czałczyckiemu, Summę Sześć Tysięcy Złotych Polskich in supplementum residentiey w cudzych krajach naznaczam, którą aby rathatim z intrat moich naymilsza żona moja wypłaciła Jmci, proszę y obliguię. [...]

Interes Brodzki u Królewiczów Jchmćiów, ponieważ non salisfactum ani kontraktowi, ani Dyplomati S. P. naiaśnieyszego Króla Jmći Polskiego Jana Trzeciego, aby tak przez naymilszą żonę moię był windykowany, iako też y przez Jmć Pana Kasztellanicza, Superstitem meum, żeby tantum decus et opus manuum SP Stryia mego rodzonego, JM Pana Kasztelana Krakowskiego y Hetmana Wielkiego Koronnego, mogło przyjść do rąk et dispositionem Jmći, injungo y proszę. Summy dwie tysiecka y Uściecka haerentes na tychże dobrach, clara documenta po sobie między sprawami mające, aby przez naymilszą żonę moię y Jm Pana Kasztellanica Bracławskiego windikowane et in exsolutionem onerum SP Jm Pana Krakowskiego, Dobrodzieja mego, obrócone były, obliguje y proszę. Chcąc zadosyć uczynić woli et piae intentioni SP JM Pana Kasztellana Krakowskiego, Stryia y Dobrodzieja mego, aby w mieście Koniecpolu na czwiczenie młodzi szlacheckiey Szkoły były, postanowiłem to z naymilszą żoną moją, aby dwie wsi, to iest: Biała y Turze, tamże pobliżu będące, prawu ode mnie teyże naymilszey żonie moiey dziedzicznemu podległe, a teraz w Summie Trzydzieści Tysięcy Złotych Polskich będące, przez też naymilszą żonę moię, z przedaży Smidyńskiey maiętności wykupione, y ad possessionem ac usumfructum Jchmciów Oyców Jezuitów oddane były, których to Jchmciów Oyców Jezuitów, aby przy kościele farnym Koniecpolskim w mieście tak naymilsza żona moja, iako y Jm Pan Superstes mój fundować powinni będą, obliguje y proszę. [...]

Zegnam naymilszą żonę, y uniżenie dziękuję za wszelkie, przez czas pożycia naszego odebrane łaski, fawory w miłości y affekcie iey małżeńskim, wielce prosząc, aby przez miłość małżeńską swoje pamiętała o duszy moiey, życząc jej plenitudinem et seriem lat długich, pomyślnych Successów y pociech, jakich tylko sobie życzy od Boga y Stwórcy swego. Żegnam rodzone swoię, proszę, aby mię w modlitwach swoich niezapominała. Żegnam Jm P. Stanisława Rzewuskiego, Krayczego Koronnego, Mego Mć Pana y kochanego Brata, dziękując Jmości za wszelkie odebranie y dotrzymanie Braterskiej miłości, uniżenie prosząc, aby jako pierwszy opiekun y brat, raczył zawsze supplere consilio et authoritate w potrzebach naymilszą żonę moje, któremu także longam seriem annorum y wszelkich pociech, wespół z Jey Mćią M. M. Panią życzę. [...]

Aże przypadł mi na pamięć osobliwy affekt y braterska uprzeyma miłość Jmći Pana Stanisława na Rozdole Rzewuskiego, Krayczego Koronnego, MM Pana y kochanego Brata, in recompensam tey braterskiey miłości, dobra Dunaygrodzkie, klucz Kaluski, klucz Miński, klucz Horodnicki, klucz Szarawski, w Województwie Podolskim leżące, Jure naturalis successionis ex vi maternae lineae na mnie spadłe, te wszytkie cum omnibus altinentijs et pertinentijs temuż Jmści Panu Krayczemu Koronnemu, osobliwym zapisem wieczystym daruię y wiecznemi resignuię czasy, hac adiecta conditione, aby w nagrodę tego mego zeznanego wieczystego zapisu, naymilszey małżonce mojey, Jm Pan Krayczy Koronny, evictis his bonis ab impetione jurium Jm X. Tarła y innych interressantów, wyliczył złotych polskich siedmdziesiąt Tysięcy, do której vindicatiey tych dóbr naymilsza małżonka moja, iako Pani dożywotnia, powinna będzie połowę expens zastempować. [...]

Lubo się wyżey niewspomniało Wielmożnego Jm Pana Adama Rzewuskiego, Starosty Wyszyńskiego, MM Pana y kochanego Brata, dla krótkości y trudności czasu, jednakże najmilszey żony mojey proszę, aby z przedaży dóbr Smidyna Dwadzieście Tysięcy Złotych Polskich Jmci memu Miłościwemu Panu wyliczyła, które ia JMości teraźniejszym zapisuję kontraktem.

Działo się w Rakołupach, die 20 Julij 1702.

Stanisław Przyłęcki "Pamiętniki o Koniecpolskich: przyczynek do dziejów polskich XVII wieku" (1842, за сприяння Леона Жевуського) 

Andrzej Chryzostom Załuski, "Oddawanie Jey Mći Panny IOANNEY RZEWVSKIEY Podskarbianki Nadworney Koronney legoMći Panu STANISLAWOWI KONIECPOLSKIEMU Woiewodzicowi Belskiemu w Wilanowie die 24 Iunij 1685", "Mowy rozne przez x. Andrzeia Chryzostoma na Załuskach v Błędowie Załuskiego biskupa kiiowskiego y czerniechowskiego" (1690)